
نخستین رویداد استارتاپی حوزه مهندسی عمران با محوریت نوآوری و کارآفرینی فناورانه، روز یکشنبه ۲۹ مهرماه ۱۴۰۴ با همت مرکز نوآوری مهندسی و ساخت (بیلدزآپ) و استقبال فراوان دانشجویان، اساتید، بازیگران صنعت و سرمایه گذاران خطرپذیر در چهاردهمین کنگره بینالمللی مهندسی عمران در دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد. این رویداد که برای نخستین بار در قالب یک کنگره علمی معتبر برگزار میشد، گامی نو در پیوند میان علم، صنعت و نوآوریهای استارتاپی در حوزه عمران به شمار میآید.
در این مراسم، جمعی از استادان برجسته و صاحبنظران توسعه، نوآوری و صنعت ساختمان از جمله دکتر علینقی مشایخی، دکتر علی عبدالعلیزاده، مهندس حامد کیوانفر، دکتر محمدحسین غفاری و دکتر محمد بروجردی (مدیر مرکز نوآوری مهندسی و ساخت بیلدزآپ) سخنرانی کردند و دیدگاههای خود را درباره مسیر آینده مهندسی و نوآوری در ایران مطرح ساختند. همچنین گروهی از استارتاپهای برگزیده حوزه عمران ایدهها و محصولات خود را در حضور داوران علمی و صنعتی و جمعی از سرمایهگذاران ارائه کردند.
کنگره بینالمللی مهندسی عمران دانشگاه صنعتی شریف، یکی از باسابقهترین گردهماییهای علمی کشور است که از پنج دهه پیش، بستری برای تبادل دانش میان پژوهشگران، مهندسان و متخصصان صنعت فراهم کرده است. امسال برای نخستین بار، با همکاری مرکز نوآوری مهندسی و ساخت (بیلدزآپ)، بخش ویژهای به نوآوری و کارآفرینی استارتاپی در حوزه عمران اختصاص یافت؛ اقدامی که به گفتۀ برگزارکنندگان، نقطه عطفی در تحول این کنگره به شمار میرود.
این رویداد با هدف ایجاد پیوند واقعی میان پژوهشهای دانشگاهی و نیازهای صنعت ساخت، شناسایی ایدههای نوآورانه در زنجیره ارزش ساختمان، و توانمندسازی تیمهای جوان برای ورود به اکوسیستم استارتاپی کشور طراحی شده بود. فرایند برگزاری شامل فراخوان ملی، داوری اولیه، کارگاههای آموزشی و در نهایت ارائه نهایی تیمهای برگزیده بود که با استقبال چشمگیر دانشجویان، پژوهشگران و فعالان صنعتی روبهرو شد.
دکتر عبدالعلیزاده وزیر اسبق مسکن و شهرسازی و نماینده رییس جمهور در توسعه دریا محور در سخنان خود در این رویداد، با نگاهی تاریخی به مفهوم توسعه در ایران پرداخت و گفت: «از دوران عباسمیرزا و امیرکبیر، اندیشه توسعه در ایران با محوریت آموزش و تربیت نیروی انسانی شکل گرفت. دارالفنون نخستین گام علمی در مسیر توسعه بود، اما با وجود سه خیزش تاریخی، شامل: مشروطه، ملیشدن نفت و انقلاب اسلامی، ما هنوز به توسعه واقعی دست پیدا نکردهایم، چون مسیر آن را درست درنیافتهایم».
او ضمن تفکیک مفاهیم رشد، پیشرفت و توسعه تأکید کرد که «توسعه زمانی رخ میدهد که جامعه از مرز دانش پیشین عبور کند؛ یعنی از لبۀ دانش جهانی بگذرد». به باور او، نوآوریهای بومی و دانشبنیان میتوانند مسیر چنین تحولی را هموار کنند، به شرط آنکه در سطح نظاممند نهادینه شوند.
عبدالعلیزاده توسعه را نه در تقلید از الگوهای صنعتی گذشته، بلکه در پیوند میان دانش، نهادسازی و فرهنگ توسعه میبیند و تأکید کرد: «هیچ ملتی بدون نهادهای توسعهای و فرهنگ توسعه، به بلوغ نمیرسد. توسعۀ پایدار باید بر پایه دانش و محیطزیست استوار باشد، و این مسئولیتی است که بر دوش همه ماست؛ از پژوهشگر دانشگاهی تا مغازهدار محلی».
او در پایان، تجربۀ خود از پروژه سواحل مکران را نمونهای از تلاش برای توسعۀ دریامحور و دانشبنیان دانست و خواستار شکلگیری شبکهای علمی برای تحقق توسعه پایدار در کشور شد.
در ادامه، دکتر علینقی مشایخی بنیان گذار دانشکده مدیریت و اقتصاد شریف با تمرکز بر نقش استارتاپها در تحول صنعت ساختمان گفت: «هر استارتاپ باید مسئلهای واقعی را حل کند؛ چه افزایش بهرهوری باشد، چه کاهش هزینه یا ارتقای کیفیت. در صنعت ساختمان ایران، هنوز فضای وسیعی برای نوآوری وجود دارد، زیرا بسیاری از روشها و مصالح ما سنتیاند و از فناوریهای نوین فاصله دارند».
او زنجیره ارزش ساختمان را از طراحی و ساخت تا نگهداری بررسی کرد و گفت در هر مرحله میتوان استارتاپی ارزشآفرین ایجاد کرد. به باور او، موفقیت استارتاپ به ایده اعتبارسنجیشده، تیم چندرشتهای، نمونه اولیه و برنامه تجاری دقیق بستگی دارد.
مشایخی با اشاره به تجربههای موفق دانشگاهها در توسعه ایدههای نوآورانه، افزود: «اکوسیستم استارتاپی ایران، بهویژه در دانشگاههایی مانند شریف، ظرفیت بالایی دارد. وقتی دانشجویان به جای تقلید، تمرکز خود را بر حل مسائل واقعی کشور بگذارند، میتوانند شرکتهایی با اثر منطقهای و ملی ایجاد کنند».
در این نشست، دکتر محمد بروجردی مدیر مرکز نوآوری مهندسی و ساخت «بیلدزآپ» نیز با نگاهی تاریخی به عنصر خلاقیت در تلفیق با محدودیت های اقلیمی پرداخت و به مثال هایی از شاهکارهای جهانی ایرانیان در این حوزه اشاره کرد:
«اگر به گذشته بنگریم، از بنای باشکوه پارسه تا مسجد جامع اصفهان و خانهباغهای شمال تا جنوب پهنه ایران گرفته تا سد کبار، کریت و سازههای بی نظیر آبی شوشتر، و نیز اولین مسیر منظم زمینی 2500 کیلومتری (Royal Road) همه نشان از خلاقیت ایرانی دارد. البته نباید فریب شکوه گذشته را بخوریم چراکه امروز نیز بیش از هر زمان دیگری به همان روح خلاقیت برای گذر از چالشهایی چون تحریمها، مشکلات اقتصادی، ناترازی گسترده در بخش مسکن، پروژه های ناتمام، تامین مالی، تخریب محیط زیست و همچنین موج فناوریهای نو با محوریت هوش مصنوعی و رباتیک هستیم.
وی با اشاره به شتاب روزافزون تحولات جهانی در حوزههایی چون شهرهای هوشمند، خانههای هوشمند، هوش مصنوعی و رباتیک، تأکید کرد که برای همگامی با موج فناوریهای نوین، ضروری است فعالان این صنعت نوآوری و توسعه فناورانه را در اولویت قرار دهند. در ادامه با اشاره به سه ضلع ضروری برای پیشبرد فناوری، یعنی دانشگاه، شرکتهای پیشرو و سرمایهگذاران خطرپذیر، خاطرنشان کرد که خوشبختانه هر سه ضلع حیاتی یادشده در این نشست حضور دارند.
در بخش بعدی مراسم، دکتر غفاری، از بنیانگذاران چهار استارتاپ عمرانی در ایران، عمان و کانادا، با اشاره به تجربههای عملی خود در راهاندازی و مدیریت این مجموعهها، به تشریح چالشهای موجود در مسیر فعالیتهای استارتآپی پرداخت.
در جریان این رویداد، از مجموع 69 تیم متقاضی، ۱۸ تیم موفق به راهیابی به مرحله بعد شدند و پس از داوری، تیمهای برگزیده مورد تقدیر قرار گرفتند. همچنین مقرر است در مراحل آتی، بررسی و ارزیابی نهایی تیمهای منتخب انجام گیرد تا با پشتیبانی بیلدزآپ و سرمایهگذاران خطرپذیر، مسیر رشد و شکوفایی خود را طی کنند.
نتیجۀ این رویداد، فراتر از یک رقابت استارتآپی، تلاشی بود برای بازتعریف نقش مهندس عمران؛ نقشی که امروز نهتنها در ساخت فضاهای فیزیکی، بلکه در معماری توسعه پایدار و دانشبنیان برای کشور معنا مییابد.





